Het is koud buiten, binnen trouwens ook. De oorlog, de hoge energieprijzen, we voelen het inmiddels allemaal, is het niet letterlijk omdat we de thermostaat lager zetten, dan is het wel figuurlijk, in onze portemonnee.

Om warm te worden ben ik daarom tijdens mijn ochtendwandeling kleine stukjes gaan hardlopen. Nou ja, ik dribbel. Maar wel licht op de voeten. Eigenlijk probeer ik op en neer te veren. En zo realiseer ik me al dribbelend ineens dat als het om veerkracht en mensen gaat, ik altijd aan mentale veerkracht heb gedacht, niet aan de veerkracht van mijn beenspieren.

Thuis zoek ik meteen op of je dat wel kunt zeggen, veerkracht in je benen. Het kan. En als je die spieren traint, zou dat ook nog eens goed zijn voor je mentale veerkracht. Kom je daar toch weer bij uit.
Dat het ook goed is voor je geest komt door de myokines. Toen ik dat las – nou ja, aanvankelijk vlug scande – dacht ik heel even dat het over een nieuw soort moccasins ging, waarop je goed verend kunt lopen. Maar nee, myokines zijn ‘boodschappermoleculen’ die zorgen voor nieuwe, gezonde hersencellen, en die zorgen dan weer voor een goed geheugen, een goede slaap én een goed humeur. Wat wil je nog meer, dacht ik. Warm worden en tegelijkertijd je hersenen een oppepper geven.

De ronkende tekst over het belang van myokines las ik op een commerciële website van een landelijk netwerk van fitness-studio’s. Die willen natuurlijk dat wij bij hen onze fysieke veerkracht komen trainen. Maar toch vind ik hun tekst een verademing. Want zoek op internet op het woord veerkracht en je komt vooral bij andere commerciële sites die dure cursussen aanbieden voor het trainen van mentale weerbaarheid, adviesvaardigheden, conflictbeheersing, rouwverwerking, timemanagement, persoonlijk leiderschap en ga zo maar door. Daar krijg ik de kriebels van. En waarschijnlijk zijn ook daar cursussen voor.

Er zijn niet alleen veel cursussen, maar ook veel betekenissen voor het woord veerkracht. De eerste die ik vind, spreekt mij het meeste aan: het vermogen om na te zijn uitgerekt of ingedrukt weer de oorspronkelijke vorm of positie in te nemen. Oftewel het vermogen om terug te veren. Dat geldt niet alleen voor mechanische veren, dat vermogen hebben mensen ook. Niet alleen in hun benen, maar ook in hun geest, al zal ook dit vermogen net als zovele andere vermogens niet gelijkelijk over alle mensen zijn verdeeld.

Ik vind die omschrijving zo treffend omdat we allemaal dingen meemaken in het leven waardoor we worden uitgerekt of ingedrukt en omdat we ook allemaal redelijk goed in staat zijn terug te veren. Die tegenslagen in het leven komen al als je jong bent en zolang je leeft blijven ze komen, dat houdt nooit op: je krijgt niet het speelgoed waarom je hebt gevraagd, je ouders maken slaande ruzie, je zakt voor een tentamen, wordt niet gekozen voor het eerste elftal, verliest je baan, wordt verlaten door je partner, je kind komt te overlijden, je krijgt de ziekte van Parkinson, je hoort van de arts dat je ongeneeslijk ziek bent. De veerkracht om met deze bij het leven horende malaise om te gaan leer je niet op een cursus. De docenten en coaches zouden ook niet aan te slepen zijn.

Het gaat bij dat soort tegenslagen ook niet om sterk zijn, niet om ‘kom op, niet huilen’, zoals
veel mensen denken. Het gaat om je vermogen om – geleidelijk – terug te kunnen veren. Of zoals het omschreven staat op de website van het Trimbos-instituut voor mentale gezondheid: ‘Je kan drie keer vallen, zolang je maar vier keer opstaat’. Mooi gezegd, vind ik dat.

Maar dan moet ik ineens denken aan veren waar de rek uit is. Die na een zoveelste keer niet meer terugveren, omdat er te vaak tegenaan geduwd en aan getrokken is. Ik had het laatst bij een oud apparaatje waar een batterij in moest. De veer die de batterij op zijn plaatst moest drukken, was ‘op’, die wilde niet meer. Zou dat bij mensen ook zo zijn?

En hoe zou het met onze veerkracht gesteld zijn, ook die van mezelf, als ons in Nederland een grote ramp overkomt, een cyber-aanval die de samenleving lam legt? Of nog erger en levensbedreigender, als we dag en nacht zouden worden gebombardeerd zoals nu al een jaar in Oekraïne het geval is. Als we in schuilkelders zouden moet leven, er geen voedsel meer is, onze huizen instorten, we lijken moeten ruimen, in constante angst moeten leven.

Ik zou oprecht niet weten of ik voldoende veerkracht heb om dat te doorstaan. En ik schat zo maar in dat de meesten van ons die onzekerheid herkennen. In dat soort tijden leren we niet alleen onze naasten kennen, maar ook en vooral onszelf.

Stiekem hoop ik dat nu in het gewone leven je veerkracht ‘trainen’ zin heeft om ook dat soort tegenslagen te doorstaan. Niet met dure cursussen over time-management of verliesverwerking. De kosten van de fitness-studio kunt u zich ook besparen, de myokines in de hersenen verversen zich ook als u gewoon veel beweegt. Loop af en toe een stukje hard. Of dans eens een rondje door de kamer. En ja, daarvoor moet je jezelf soms wel een schop onder het eigen achterwerk geven. Maar ik kan u zeggen: na het op en neer veren voelt u zich heerlijk, ook geestelijk. En hebt u het nog lekker warm ook.

Aukje van Roessel