Zee van pijn

Vluchtelingenstromen. Ze gaven Raúl Zurita, dichter en kunstenaar afkomstig uit Chili, het idee om, tijdens de grote kunsttentoonstelling van 2016 in Kerala, India, een hele museumvleugel in dit teken in te richten. Heel letterlijk, want hij zette alles onder water en liet daarbij het geluid van een kolkende zee horen. De bezoekers werden uitgedaagd er doorheen te waden, de schoenen in de hand, de pijpen opgerold, om aan het eind van deze belevenis de tekst van Zurita te kunnen lezen, op de muur aan de overzijde:

Don’t you hear me?
In the sea of pain…
Won’t you come back,
Never again,
In the sea of pain?

Zee van pijn, noemde Zurita zijn ‘performance’, opgedragen aan de bootvluchtelingen, die de Middellandse Zee probeerden te trotseren. Dat gaat vaak mis, zoals bij Alan, het jongetje dat op een Turks strand aanspoelde en van wie de foto velen schokte. Zurita begreep dat de moeder van Alan verdwenen was in de golven, maar ook zijn broer Galip. De vader van het gezin, enige overlevende, vertelde later dat hij in het donker, toen hun sloep was omgeslagen, van de ene zoon naar de andere zwom, om ze boven water te houden. Geen van beiden heeft hij kunnen redden, ze gleden weg door zijn handen, de diepte in, in the sea of pain.

Het kunstwerk van Zurita, was, net als het verhaal, om koud van te worden: de ervaring van het bewegen door een lange waterweg, met aan het eind de uitleg aan wie het was opgedragen. Aan Galip, de nooit teruggevonden broer van Alan. Nu had ook deze een naam gekregen. Zurita schreef over hem op de muur: ‘Ik was er niet. Ik ben niet zijn vader. Maar hij is wel mijn zoon.’

Bezoekers waadden maandenlang door deze strook water, daarmee een statement makend en de wereld wakker schuddend. Door middel van een kunstwerk dat nu eens niet iets hemels of schoonheid voorstelde. Maar juist de hel op aarde, waarin -zo zag Zurita het- onze ‘zonen’ verdwijnen in een zee van pijn. Hij gaf aan een verdronkene zijn naam terug: Galip, de nooit teruggevonden broer van Alan.   

Jan Tom Schneider, Ambulant predikant van de Kloosterkerk