Door omstandigheden is de laatste van de vier avonden met Rico Sneller over ‘de ziel’ uitgesteld. Voor de avond van donderdag 25 november wordt een nieuwe datum gezocht.

In een kort gesprek met de redactie.

We hebben spreekwoorden met het woord ´ziel´ erin: iets met hart en ziel doen, iemand op de ziel trappen, met je ziel onder de arm lopen, ter ziele gaan, je ziel aan de duivel verkopen. Hebben we hier iets aan om te weten te komen wat de ziel is?

“Spreekwoorden hebben een expliciete boodschap voor ons, maar kunnen inderdaad ook best impliciet iets zeggen over wat we onder de ziel zouden kunnen verstaan. Ons zogenaamde ‘letterlijke’ taalgebruik verwijst voor mijn gevoel wel in een verkeerde richting. Neem bijvoorbeeld de eenvoudige vraag: ‘hebben we een ziel?’ Maar ook de uitspraak: ‘de ziel bestaat niet’. Beide uitspraken suggereren dat de ziel een ding is dat je al dan niet kunt bezitten. Ik geloof daar niet in. Wat mij betreft is ‘wat is de ziel?’ een verkeerde vraag.”

Wat dan wel? Als wij iemand diep in de ogen kijken om iets van zijn of haar ziel te zien, waar zoeken we dan naar?

“Ons lichaam brengt onze ziel tot uitdrukking. Daarom kunnen we in een gezichtsuitdrukking de ziel van iemand proberen te zien. Dan willen we door het schild dringen, dat iemand om zich heen heeft opgetrokken. Mensen bouwen nu eenmaal zo’n schild gedurende hun leven; ze vormen als het ware ‘eelt’ op hun ziel om niet meer gekwetst te worden. Dat brengt ook nadelen met zich, zoals de kans dat je niet meer mee kunt vibreren met je omgeving. Als mensen elkaar willen leren kennen, moeten zij op de een of andere manier door of om dat schild heen.”

We zeggen ook wel eens van iemand: hij of zij heeft een ‘oude ziel’.

“Ja, er zijn mensen die zoveel wijsheid uitstralen, dat je je afvraagt: hoe komt hij of zij eraan? Deze mensen maken diepe indruk. Daar tegenover lijken andere mensen juist ‘jong van ziel’. Een kind is het vleesgeworden symbool van puurheid, van een tere ziel: naïef en onschuldig. Deze ziel, het ‘kind in je’, kan in de loop van je leven op de achtergrond raken, maar dat hoeft dus niet. De zogenaamde ‘oude’ en de ‘jonge’ ziel zijn volgens mij aan elkaar verwant. Samen staan ze tegenover dat schild waar ik het net over had.”

Heb je een voorbeeld van ‘iets van ziel’?

“Ik zag ooit een concert van Marvin Gaye, een zwarte soulzanger. Toen het publiek dacht ‘nu is zijn lied voorbij’, ging de muziek gewoon door en kwam Marvin Gaye dansend de luisterende en dansende mensen tegemoet. Hij danste mee op zijn eigen muziek en werd opgenomen in de groep: danser onder de dansers; ziel onder de zielen. Een moment van extase.”

Nieuwsgierig geworden? Neem dan deel aan het programma. Vier donderdagavonden van 20.15 uur tot 22.00 uur. De bijeenkomsten zijn goed te volgen voor wie zich enige denkinspanning wil getroosten. Er is ruimschoots gelegenheid voor het stellen van vragen. Meer weten over Rico Sneller, ga naar de website.

Aanmelden bij het Kerkelijk Bureau; zie ook de website

4 november – Hebben wij een ziel?

Is een ziel iets wat je kunt hebben? Vermoedelijk niet, want: wat heb ik eraan als ik een ziel heb. Het begrip ‘ziel’ daagt ons uit om anders na te gaan denken: over onszelf, ons lichaam, ons leven, ons sterven, onze dood.

11 november – De ziel van mens en wereld

Kan ik de ziel waarnemen, en zo ja: waar dan en hoe? Op deze bijeenkomst komen een viertal domeinen aan de orde waar zielswaarneming plaatsvindt: 1) psychopathologie, 2) nageslacht, 3) verhouding tot onszelf, 4) culturele artefacten.

18 november – Inspiratie, creativiteit en extase

Hoe word ik de ziel innerlijk gewaar? Op deze bijeenkomst zullen we nadenken over innerlijke ervaring van roeping en inspiratie. Deze ervaring van roeping en inspiratie is soms toegankelijk, bijvoorbeeld als we iets doen waar we ‘onze ziel en zaligheid’ in kunnen leggen. Maar soms ook is ze ontoegankelijk en beleven we zinloosheid of alledaagsheid. Kunnen we zeggen dat de ziel ons dan dwars zit?

datum in 2022 – De ziel en de dood

Tijdens deze laatste bijeenkomst zullen we nadenken over de dood: niet als een onderwerp van speculatie, maar als een zielservaring. De dood zelf kan een mens behulpzaam zijn bij traumaverwerking en uiteindelijk bij zelfverwerkelijking: het is de wijdste kring om al mijn innerlijke blokkades, angsten en moeiten heen.

Literatuur ter voorbereiding:

• Rico Sneller, Perspectives on Synchronicity, Inspiration, and the Soul. Newcastle: Cambridge Scholars, 2021².
• Tatjana Kochetkova, Nelleke Canters & Rico Sneller, Pluraliteit van de levenskunsten, Antwerpen: Garant, 2018

zie hier voor een video-opname van een interview n.a.v. zijn boek Perspectives on Synchronicity, Inspiration, and the Soul.

zie hier voor een link naar een (gerelateerde) maandelijkse videoPodcast reeks.

Dr Rico Sneller doceerde eerder aan de universiteiten van Utrecht, Leiden en Eindhoven. In 2005 kreeg hij de onderwijsprijs van de universiteit Leiden. Momenteel is hij betrokken bij diverse (inter)nationale projecten en initiatieven, waaronder de Mandeville Acadamy, het Jungiaans Instituut, Alternative Perspectives and Global Concerns (https://ap-gc.net), de Jungvereniging, Instituut voor Verdrongen Filosofie en Filosofie Oost West (http://www.filosofie-oostwest.nl/).

Lees ook: https://rico-sneller.blogspot.com/

Van zijn hand verschenen eerder Het Woord is schrift geworden. Derrida en de negatieve theologie (Kampen 1998); Hoe het vlees weer Woord wordt. Ethiek tussen incarnatie en desincarnatie (Zoetermeer 2003); Wilde beesten in de filosofische woestijn. Filosofen over telepathie en andere buitengewone ervaringen (Utrecht 2013); en Het raadsel Socrates (Leusden 2021).

Nederland, Kloosterkerk september 2021
foto: Gerhard van Roon

Lees de gehele tweede uitgave van De Klooster  https://www.kloosterkerk.nl/de-klooster-rituelen/